Over Oekraïne: lezers reageren

MEDIA EN POLITIEK  ANDERS GELEZEN

 

Het artikel over Oekraïne zorgde voor positieve reacties en zelfs belangstelling van andere nieuwssites. Twee lezers stuurden enkele kritische bedenkingen, voldoende reden voor een addendum aan het Oekraïne-verhaal.

 

 

Oekraïne, een erfenis

Lezer J.M. kreeg bij het lezen van mijn artikel de indruk dat het een ‘verdedigingsessay voor Poetin’ was. Al voegde hij eraan toe dat hij wel wat overdreef, toch een goede aanleiding om hier even dieper op in te gaan.

In de eerste versie van het becommentarieerde artikel schreef ik vooraan het volgende: “En voor alle duidelijkheid, wat hierna volgt betekent nog niet dat ik enige sympathie zou hebben voor Poetin en het communisme. Daar heb ik al te zeer de nadelen van kunnen vaststellen.” Blijkbaar had ik deze verduidelijking beter niet geschrapt.

Er zijn conflicten zonder ‘goeden’

De bedenking van deze lezer doet veronderstellen dat Poetin in deze crisis de slechte is en de Oekraïense regering de goeden vertegenwoordigt. Deze visie werd trouwens zwaar benadrukt door de Westers media. Daarbij werd echter informatie die niet past in het beeld van die ‘goeie’ Oekraïense regering genegeerd, of het kreeg veel minder aandacht. Wanneer dan een artikel verschijnt dat ingaat tegen deze algemene tendens, dan ontstaat inderdaad de perceptie dat het om de verdediging gaat van de algemeen als ‘slechte’ gepercipieerde partij.

Nochtans, voor wie het stuk aandachtig leest, ging het er niet om of Poetin nu de goede of de slechte was, maar gewoon een analyse die aantoont - zonder de minste be- of veroordeling van deze of gene - dat (1) Rusland een motief heeft, revanchisme na het strategisch verlies aan invloed, en (2) de EU boven zijn gewicht speelt en te voortvarend de koers van de confrontatie volgt in plaats van (3) zich te beperken tot wat ze wel kan: via onderhandelen komen tot goed nabuurschap in plaats van zich te laten meeslepen in een escalatie waarvan ze zelf het grootste slachtoffer dreigt te worden.

De opmerking van deze lezer maakt het nogmaals duidelijk dat het (politiek-correct) poco-denken van onze Westerse maatschappij aanleiding geeft tot eenzijdige informatie waarbij ‘wij’ altijd gelijk hebben en de anderen per definitie fout zijn. In dergelijk denken past een conflict tussen alleen maar ‘slechten’ blijkbaar niet. Laat staan dat de ‘slechten’ een motief voor hun handelen zouden kunnen hebben.

Ik ben het alvast eens met volgende uitspraak van lezer KDC: “De waarheid en nuances zoeken in Oekraïne betekent niet dat men een Poetin-fan is. Het betekent dat men niet blind is voor de donkere kantjes van de ‘zogenaamde’ goeden en de historische achtergronden niet veronachtzaamt. Wie de geschiedenis niet kent en respecteert, is gedoemd ze steeds opnieuw te beleven”. Daarom heel even herinneren aan enkele historische feiten.

Gronden voor het Russisch revanchisme

Het was Rusland dat onder Gorbatchov de deur opende naar het Westen. Rusland stemde in met de hereniging van Duitsland waardoor het vrijwillig afstand deed van zijn invloed in deze regio. Nu wordt hem dat kwalijk genomen door nogal wat Russische politici, want zijn vriendelijke geste resulteerde in een groot strategisch verlies aan invloed. Zo zien zij het en dat is hun waarheid die niet minder objectief is dan de onze. 

Het was Chroesjtsjov (van origine een Oekraïner), die in 1954 de  Russische Krim-regio cadeau deed aan Oekraïne. En zoals Willy Claes het schreef in Knack over de recente conferentie in Genève over Oekraïne, waren zowel de EU als de VS het er heel snel over eens dat de Krim voortaan weer Russisch was.

Het is zelfs verklaarbaar vanuit de historische evolutie dat Rusland nu opnieuw vreest dat het aan invloed zal inboeten door de als imperialistisch gepercipieerde Oekraïne politiek van de VS en de EU. Dat de VS zouden akkoord zijn om Oekraïne geen lid te laten worden van de NAVO (zoals Rusland dat destijds ook bedong voor Oostenrijk) kan de bittere pil (voor Poetin) wellicht vergulden. Het bewijst alvast dat beide partijen toch wel enige gematigdheid aan de dag leggen. Maar of de Oekraïense regering en de belangrijkste politieke partij, de Vseoekrajinske objednannja "Batkivsjtsjyna" of ‘Vaderland’ onder leiding van Joelia Tymosjenko  ook zo’n gematigdheid aan de dag zullen leggen is verre van zeker.

Zonder vooruit te lopen op de feiten is het niet denkbeeldig, sommige bronnen waarschuwen er expliciet voor, dat er wel een zuiveringsoperatie van de etnische Russen zou kunnen volgen op de herovering van de Oostelijke gebieden. Wanneer we vinden dat de VS het recht hebben om hun landgenoten te beschermen waar ook ter wereld, waarom zou Rusland dan niet de etnische Russen  in Oekraïne mogen beschermen als zij daarom vragen? Voor moedertje Rusland zijn het nog altijd Russen en Poetin maakt er zich alleen maar populair door.

Op radio 1 verwees Bruno De Cordier van de Conflict Research Group van de Gentse Universiteit naar een oproep van een Oekraïense oligarch, Igor Kolomoisky om de rebellenleiders te vermoorden en daarvoor ook een beloning beloofde gaande van 10.000 tot 1 miljoen euro. 

Dat is zelfs oud nieuws maar niet te lezen in de reguliere pers, wegens niet passend in het plaatje van die goeie Oekraïense regering. Dat De Cordier tevens verwees naar de premier als oligarch en de lucratieve contracten voor de heropbouw die liggen te wachten bewijst alvast hoe cynisch politiek geworden is. Wie hier te lande dus het Oekraïense conflict benadert vanuit onze waarden en normen, moet dringend eens gaan betogen op het Maidan-plein in Kiev. Daar hebben ze er weinig belangstelling voor. Het maskeert vooral het gevecht om de lucratieve contracten voor wederopbouw en verdeling van de internationale hulp.  

Geveinsde belangstelling voor Oekraïne

Wie denkt dat zelfs onze onderhandelaars zich boos maken omwille van het onrecht dat de bevolking wordt aangedaan, is naïef. Al die blabla over mensenrechten en democratie zijn niet echt belangrijk voor de VS- en EU-onderhandelaars. Wat anders dan luid blaffen zullen de EU-landen doen in geval van een ‘ethnic cleansing’?

Waarom wij in Oekraïne geïnteresseerd zijn, heeft helemaal niets met mensenrechten of andere waarden en normen te maken maar met (onder meer) de LoC (Lines of Communication) in dit geval het transport van energie. Dat was in NAVO-kringen al een issue toen ik cursist was aan het Navo Defence College in 1994 en strekte zich veel verder uit dan Oekraïne. Ik vermoed dat al die geveinsde belangstelling voor de mensenrechten in het conflictgebied nauwelijks meer is dan een façade.

Kortom het verhaal heeft twee kanten en blijkbaar zijn er aan beide kanten mensen die niet begrijpen dat die zo vanzelfsprekende geostrategische veranderingen niet op dezelfde manier gezien en ervaren worden. Daarom schrijven we enkel datgene wat overeenstemt met ‘onze’ waarheid. Dat mag u Anders Nieuws (en De Bron) niet vragen. Wij schrijven voor lezers die open staan voor andere meningen en hun eigen mening pas vormen na het lezen van zo veel mogelijk verschillende invalshoeken. Ook invalshoeken waar de reguliere pers nauwelijks over bericht. Dat verklaart overigens het toenemende belang en succes van de niet gesubsidieerde e-nieuwssites. Anders Nieuws, als een bron van inspiratie.

Empathie voor een land

Lezer J.J.V. vindt dat ik in mijn artikel blijk geef van ‘te weinig empathie voor het lot van Oekraïne’. Wel dat klopt, voor zover de lezer de politieke kaste bedoelt die het land naar de verdommenis hielp na de onafhankelijkheid in 1991. En dan maak ik geen onderscheid tussen Russischsprekende of Oekraïenssprekende politici en oligarchen.

Zijn kritiek is echter onterecht wanneer hij met het lot van Oekraïne, de bevolking bedoelde. Voor hen, zonder onderscheid te maken tussen de meerderheid en de etnische minderheden, is het dat ik in mijn pen kroop. Wie echt empathie heeft voor het Oekraïense volk zou dus vooral de eigen leidende kaste met de vinger moeten wijzen. Het blijft echter wachten op een moegetergde bevolking die zich op het Maidan-plein niet keert tegen een andere bevolkingsgroep maar tegen de aan de macht zijnde leiders.

Dat het extreem-rechts gedachtengoed kan rekenen op een grote aanhang is wel bedenkelijk. Het doet mij denken aan de bijval die ooit het Vlaams Blok bij ons had. Ik vermoed sterk dat het ook daar gaat om een reactie op het mismeesteren van het land door een politieke kaste die meer aan zichzelf denkt dan aan de mensen in de straat.

Iedereen die enigszins vertrouwd is met de lokale situatie beseft dat Oekraïne er nu veel slechter voor staat dan toen het nog niet onafhankelijk was. Dat het land zelfs niet in staat is om (van alle voormalige Sovjet-republieken) de goedkoopste prijs te moeten betalen voor het Russisch aardgas, bewijst dat de economie helemaal aan de grond zit. Het zou dus getuigen van een ‘gepaste’ empathie om ervoor te zorgen dat het geld voor de wederopbouw niet opnieuw in de verkeerde handen terechtkomt. Nog meer rijkdom voor oligarchen en nog minder welvaart voor de bevolking. Afrikaanse toestanden waar we wel mee vertrouwd zijn.

Een Belgische vriend schreef mij over de armoede in Oekraïne het volgende: “Amper 7 jaar geleden - en nu nog - kon men zich 10 km buiten het centrum van Kiev in de middeleeuwen wanen: geen rioleringen, geen sanitair, geen verharde straten, houten huizen, ... Daar draait alles rond enkele centra (gecontroleerd door de oligarchen): de provincie of het platteland leeft op een ander ritme en wordt zowat geheel aan zijn lot overgelaten.”

Hij gaf ook nog volgende anekdote: “Enkele jaren geleden zat ik in Kiev aan een tafel waarop voor ongeveer 250.000 US dollar smeergeld lag uitgestald, door mijn toenmalige werkgever te verspreiden onder de bonzen en apparatsjik voor het bekomen van vergunningen”.

Dus, beste lezers, dat bedoelde ik met mijn afkeer voor de wantoestand in Oekraïne. Dat een deel van de bevolking zich nu keert tegen een ander deel is een ware ramp. De haat die hier gezaaid wordt zal jarenlang voortwoekeren in de harten van de bevolking. Jawel dus, Oekraïne is een staat in ontbinding. Ondertussen wrijven politici en oligarchen  zich in de handen. Likkebaarden in het vooruitzicht van nog meer grof geldgewin. Dat alles overstijgt zelfs mijn gebruikelijke terughoudendheid. En voor alle duidelijkheid, daar heeft Poetin niets mee te maken tenzij het reilen en zeilen in Oekraïne erfelijk is. Geërfd van de vroegere heersers, Polen en Rusland, zoals te merken is op de foto bovenaan het artikel.

Pjotr