Een analyse
MEDIA EN POLITIEK – ANDERS GELEZEN
De gevolgen van de bankencrisis zijn nog altijd voelbaar,
maar in België lijkt deze crisis de geesten nauwelijks nog te beroeren. Het ACW-Arco
dossier daarentegen staat nog altijd hoog op de politieke agenda.
Wat we niet mochten weten
Een parlementaire onderzoekscommissie naar de afwikkeling
van de bankencrisis in eigen land – Fortis en Dexia - door de regering Leterme
kwam er niet. We moesten het stellen met allerlei geruchten en uitspraken zoals
van MR-vice-premier Reynders die beweert een boek te kunnen schrijven over wat
er toen allemaal gebeurde. Een duidelijker insinuatie door een regeringslid van
onoorbare praktijken is moeilijk denkbaar.
Een van de interessantste politieke vragen die onbeantwoord
bleven is waarom CD&V-voorzitter, Wouter Beke, tijdens de onderhandelingen
in 2010 onverwacht N-VA liet vallen en koos voor een regering zonder N-VA en
zonder Vlaamse meerderheid. Beide waren nochtans duidelijke beloften en bij
CD&V weet men uit ervaring dat woordbreuk tot ongeloofwaardigheid leidt en
stemmen kost.
De insinuatie dat Beke bezweek onder druk van het ACW om in
een regering te stappen zonder N-VA om het Dexia dossier, waarin het ACW zwaar
verwikkeld was, te kunnen ‘oplossen zonder brokken te maken’, kon niet
vastgesteld worden.
Wel is bekend dat de Franstalige partijen – PS op kop – druk
uitoefenden om N-VA te laten vallen; ‘déscotcher’, heette het toen. En dat de
Belgischgezinde CD&V’ers à la Mark Eyskens de N-VA liever kwijt dan rijk
waren is een publiek geheim.
De manier waarop de regeringspartijen eensgezind op de rem
gingen staan bij een parlementaire onderzoekscommissie wijst in dezelfde
richting als de uitspraken van Reynders. Het ACW was in hoge nood en Beke had
weinig keuze. Het belang van het ACW en vooral het belang van de ACW kiezers
voor het overleven van CD&V kregen voorrang op de Vlaamse agenda die tot
dan door zowel CD&V als N-VA werd verdedigd.
Tijdens de ganse regeringsperiode van Di Rupo I blijft –
vooral door de afwijzing van een onderzoekscommissie - het ACW-Arco-dossier als
een donkere schaduw boven de Wetstraat hangen. Wordt het belangrijk voor de
verkiezingen? Een analyse van de betekenis van dit dossier voor de stembusuitslag.
Het ACW, slachtoffer of schuldig
Wanneer duidelijk wordt dat twee politieke zuilen (de
christelijke en de socialistische) dreigen het slachtoffer te worden van het
wanbestuur bij Dexia en Ethias, wordt het politiek aspect van deze affaire
belangrijker dan de ethische en juridische overwegingen.
Men mag bij de oorzaak van de aanhoudende beroering niet
vergeten dat de besturen van deze financiële instellingen sterk gepolitiseerd
zijn: voor menig toppoliticus (waaronder Di Rupo zelf) behoorde een
bestuursmandaat tot de lucratieve bijverdiensten. En gelukkig – of moeten we
zeggen helaas – is dat net zoals voor de Arco-spaarders een ‘investering zonder
risico’.
De kwalificatie van de Arco-spaarders als beleggers in
risicokapitaal kwam zeer hard aan bij de 800.000 coöperanten. Ze hadden het
kunnen weten, maar velen wisten het niet en folders uit het verleden tonen aan
dat die ‘aandelen’ inderdaad aangeprezen werden als ‘risicoloos’. In deze is
het ACW alvast geen slachtoffer maar eerder een oplichter van zijn eigen
geldschieters. Overigens was het Arco-aandeel geen gewoon aandeel. De maximale
rente was beperkt, wat niet het geval is met gewone aandelen en men kon die
aandelen enkel tijdens de eerste jaarhelft verkopen. Wie dus spreekt van
discriminatie bij de afwikkeling, moet erkennen dat er ook in goede tijden een
verschillende behandeling bestond tussen gewone en de Arco-aandelen.
Dat de ACW-leiding zich ‘namens de Arco-spaarders en de
duizenden vrijwilligers in de diverse organisaties die deel uitmaken van de
christelijke zuil’ als slachtoffer voorstelt is een zeer kwalijke zaak. Wanneer
er één ding duidelijk is, dan wel de fouten die de leiding van de
overkoepelende ACW-organisatie maakte. Dat het ACW via zijn politieke macht
erin slaagde om deze spaarders te redden door de verantwoordelijkheid af te
wentelen op de belastingbetalers is een schande. Daarvoor zijn enkel publieke
verontschuldigingen op hun plaats en géén gespeelde verontwaardiging.
Maar ook N-VA die het ACW als schuldige ziet van het onheil,
kan weten dat een rechtstreekse aanval op een zuil wel een moedige daad is, die
politiek echter niet noodzakelijk lonend is. Een juridische procedure gaat
trouwens voorbij aan de fundamentele ethische en maatschappelijke keuzes die
nog veel belangrijker zijn voor de toekomst.
ACW-Arco en de verkiezingen van 25 mei
Ethische overwegingen
Afgezien van de juridische afwikkeling van dit dossier zou
het passend zijn mocht de politieke wereld het debat openen over de werking van
de zuilen. Meer bepaald de relatie tussen het sociale middenveld – voornamelijk
vakbonden en ziekenkassen – en de politieke macht.
Naar mijn aanvoelen moet dit debat een antwoord geven op
volgende vragen:
- Is het nog van deze tijd om overheidstaken uit te besteden aan partijgelieerde organisaties? Of anders gezegd, is het aanvaardbaar dat een zuil zoals het ACW een dominerende factor blijft binnen een politieke partij, in casu de CD&V?
- Waar zit de meerwaarde van een ideologische opsplitsing van de sociale organisaties – christelijke, liberale en socialistische vakbonden, ziekenkassen, … - voor de klanten?
- Is het te verantwoorden dat het aanbod en de kwaliteit van de dienstverlening aan zorgbehoevenden verschillend is naargelang de mogelijkheden van de zuilgebonden organisatie?
Het ontbreken van een debat over deze fundamentele opties is
bijzonder jammer. Elke partij ziet de noodzaak in van een sociaal beleid. Maar
er is wel degelijk een groot verschil in de visie van de verschillende
politieke partijen over wie en hoe de opdrachten moeten uitgevoerd worden.
Stel u even voor dat een partij naar de kiezer trekt met als
voorstel de opheffing van de politieke affiliaties van de zuilen. De
kunstmatige ideologisch-filosofische én politieke bindingen doorknippen.
Kunstmatig inderdaad zoals blijkt uit de weinig christelijke houding van de
ACW-top in de Dexia-Arco-zaak. Dan wordt een fusie (met behoud van de
terreinkennis) van alle ziekenkassen mogelijk en kunnen alle zorgbehoevenden
dezelfde zorgen krijgen. Zou dat niet christelijker én klantvriendelijker zijn?
Stel u even voor dat een politieke partij voorstelt om de
vakbonden voortaan enkel nog te aanvaarden als een drukkingsgroep – zoals het
VBO, VOKA en UNIZO - die zich niet
langer onderscheidt door ideologisch en ethische waarden maar zich organiseert
in functie van de specifieke doelgroepen; sectoraal in plaats van
partijgekleurd. Zou dat niet logischer zijn én beter voor de gesyndiceerden?
Ook hier kan voor de uitvoering van de overheidstaken (uitbetalen van
uitkeringen) overgegaan worden tot een fusie, waardoor de kennis behouden
blijft en waarbij de leiding gedepolitiseerd wordt.
Kortom, niet het sociaal middenveld moet op de schop, wel de
banden van het sociaal middenveld met geprivilegieerde politieke partijen. Ook
de opdeling op basis van filosofische criteria is toe aan een onderzoek. Er is
nood aan een eigentijdse oplossing waarbij een einde gemaakt wordt aan de
ongelijke behandeling van de klanten en het dure conservatisme (corporatisme)
van het huidig systeem.
Een systeem dat een eigen leven is gaan leiden en bij
momenten zelfs boven de wet staat. Waarvan een ingewijde en fervente
ACW-voorstander toegeeft: aan de top draait alles alleen nog om (politiek)
machtsbehoud. Hoog tijd dat de ‘werklieden’ en de ‘zorgbehoevenden’ opnieuw
centraal staan.
Juridische overwegingen
Dat Justitie in België al te dikwijls niet tot een uitspraak
komt, daar kijken we zelfs niet meer van op. Een boze minister van staat die
wegens procedurefouten ontsnapt aan een gerechtelijke procedure (op een
aanklacht van de BBI) vindt het niet meer dan normaal dat hij ‘als boze burger’
reageert. Maar zo gewoon is een minister
van staat nu ook weer niet. Want wanneer een gewone boze burger vrij komt wegens procedurefouten, dan gaan de media
unisono uit hun dak. Justitie is dan een schande. Van waar die ongelijke
behandeling? Uit een recente bevraging (de foto van Vlaanderen) blijkt nochtans
dat de bevolking het zo stilletjes aan gehad heeft met al die procedurefouten
die leiden tot nietigheid van het onderzoek en vrijspraak. Dat geldt ook voor
machtige organisaties zoals het ACW die zich dure advocaten kunnen permitteren. Misschien kunnen ze daarmee het
gerecht verlammen maar ze verliezen wel het respect van de gewone mensen.
Terwijl er in de ACW-Arco-affaire onderzoek gebeurt door de
EU-instanties en Belgische gerechtelijke instanties blijven de Arco-spaarders
op de centen van hun ‘bevroren aandelen’ wachten. En omdat het risico op een
negatieve uitspraak niet uitgesloten is, wordt er alles aan gedaan om pas na de
verkiezingen tot een besluit te komen.
De wegen van Justitie zijn ondoorgrondelijk en onvoorspelbaar.
Ooit poogde een gewezen voorzitter van het hoogste rechtscollege mij te
overtuigen van de voordelen van de gepolitiseerde benoemingspolitiek. Omdat
Justitie volgens hem dan dichter bij de mensen staat. En hij was een
ervaringsdeskundige, want vooraleer hij opperrechter werd was hij CVP-senator.
De spagaat tussen rechtspraak en rechtvaardigheid kan ook
hier opnieuw leiden tot veel frustratie. Hoezeer de ACW-top zich ook in bochten
wringt, de spagaat tussen enerzijds de waarden waar de christelijke zuil voor
staat en die door de vrijwilligers elke dag uitgedragen worden en anderzijds
het onverantwoordelijk en onchristelijk gedrag van die enkele
verantwoordelijken aan de top is duidelijk voor iedereen die zien wil. De
hardnekkigheid waarmee men de vrijwilligers misbruikt om de zonden van de top
met de mantel der liefde te bedekken, is de schaamte voorbij.
In een opmerkelijke
bijdrage becommentarieert Jean-Pierre Rondas (Gravensteengroep) het boek
‘Een zuil van zelfbediening’ van Peter Dedecker (N-VA). De verdienste van dit
boek ligt vooral in het feit dat de auteur erin geslaagd is om het complexe
dossier verstaanbaar te maken. Rondas
schrijft het zo: “Maar nu is er dus een tweede bode op de proppen gekomen. Ook
een prototypische bode, want ditmaal de spreekwoordelijke boodschapper die de
schuld krijgt voor het onheilsbericht dat hij komt brengen. Peter Dedecker dus,
de klokkenluider die het mag gaan uitleggen voor het gerecht. Net alsof het
Dexia-Arco-debacle er niet zou geweest zijn als hij er niet op had gewezen. Was
er misschien geen bedrog geweest als hij het niet had uitgebracht? De auteur
komt de verdienste toe het deksel te hebben opgelicht. Het is werk dat door
onderzoeksjournalisten had moeten gebeuren, maar tegelijkertijd toch ook het
werk dat je van een onderzoekend volksvertegenwoordiger verwacht. De laatste
tijd worden zowel de eerste als de tweede categorie precies omwille van zulk
onderzoek voor de rechter gesleept”.
Politieke overwegingen
Er is wel een grens aan het protest van N-VA-er Dedecker.
Politiek is geen exacte wetenschap en feiten en cijfers volstaan niet altijd om
te overtuigen. Daarvan is men zich de laatste tijd bij N-VA bewust. De vrees
bestaat dat de controverse rond dit dossier wel eens voor CD&V een argument
kan zijn om N-VA opnieuw te laten vallen na de verkiezingen. En laat dat toch
duidelijk zijn: Bart De Wever heeft gekozen voor regeringswerk. Hij heeft zich
daartoe omringd met witte konijnen die voor zijn sociaal-economisch programma
de partij versterken maar het communautaire enkel nog wat electorale
lippendienst bewijzen.
‘Regeren ten allen prijze’ heeft echter ook een prijs en die
zou wel eens hoog kunnen zijn. Zoals het ACW-Arco voor de belastingbetalers.
Het gevecht om de Arco-spaarder
Minister Koen Geens, CD&V, nam het voortouw met het
voorstel om na de verkiezingen in het regeerprogramma de belofte op te nemen
dat de regering ervoor zal zorgen dat de Arco-spaarders in elk geval hun centen
zullen terugkrijgen.
De reactie van N-VA kwam er tijdens een uitzending van De
Zevende Dag waarin Johan Van Overtveldt duidelijk zei dat ook voor N-VA de
Arco-spaarders op hun twee oren mogen slapen. Waar hij wel nog aan toevoegde
dat men toch eerst diende te onderzoeken of het ACW niet zelf een deel van de
waarborg op zich kan nemen.
Voor de 800.000 Arco-gedupeerden en hun familie is hiermee
alles gezegd. Wie ervoor zal opdraaien interesseert hen nauwelijks. Hiermee is
dit aanvankelijk explosief dossier electoraal ontmijnd. Dat moet een enorme
opluchting voor CD&V zijn en N-VA is een stok kwijt.
Elke verdere poging van N-VA om het ACW onder druk te
zetten, zal electoraal niets meer opleveren. Integendeel, want de bezittingen
waarover Dedecker spreekt en die te gelde kunnen gemaakt worden staan er niet
zo maar. Het zijn ook de faciliteiten waar die vele vrijwilligers van gebruik
maken. Of het gaat om extra’s die zeer in de smaak vallen van de klanten. Denk
maar aan de vakantieverblijven. Zou er iemand voor N-VA stemmen omdat ze het
ACW dwingen die te gelde te maken? Ik denk het niet.
Een laatste kans
Het zou wel moedig zijn van N-VA mocht het alsnog een debat
eisen over de essentie van het probleem, de rol van het middenveld. Want ook
hier is ‘verandering’ mogelijk en wenselijk.
Omwille van het ethisch manco inherent aan het corporatisme
en wegens de achterhaalde filosofisch georganiseerde dienstverlening, die zorgt
voor ongelijkheid.
Ook omwille van de (oh zo geheime) kostprijs van een steriel
social overlegmodel. Een middenveld dat meer begaan is met het eigen overleven
dan met het algemeen welzijn. Een kluwen van belangen dat enkel kan gedijen in
een dijzig Belgisch model en daarom elke Vlaamse autonomie als een aanslag op
hun macht beschouwen.
CITAAT VAN DE WEEK
Koen Meulenaere
(Kaaiman) in DT 8/04: Maar
boven baas is er altijd bovenbaas: met een straat voorsprong op Koen Geens wint
Patrick Develtere de Gouden Pinokkio. Wie zijn rekeningen zogezegd van fraude
laat vrijpleiten door een onafhankelijke expert die een paar weken later zijn
eigen duur betaalde advocaat blijkt te zijn, is een leugenaar. Wie voor het
journaal van zeven uur nog snel een perscommuniqué uitgeeft over een beslissing
van de BBI en daarin driekwart van die beslissing verzwijgt en één kwart
verdraait, is een leugenaar. Wie uitschreeuwt dat een boek dat hij niet eens heeft
gelezen vol leugens staat, is een leugenaar. Wie via een vertragingsmanoeuvre
van zijn marionet in de regering een beslissing van de Europese Commissie
probeert onder de mat te vegen tot na de verkiezingen, is een leugenaar. En wie
het geld van 800.000 spaarders in één enkel risicoaandeel belegt, is een
crimineel.
Met al die feiten
in het achter- en voorhoofd kunnen we niet anders dan besluiten dat de recente
ACW-toplui een belediging zijn voor de nagedachtenis van Jozef en Pierre
Cardijn. Ten andere: Mieke Vogels zegt het ook. Breng daar maar iets tegenin.
Pjotr
Geen opmerkingen:
Een reactie posten